گفت‌وگو با بازیگر و کارگردان پیشکسوت آذربایجان شرقی
مهدی لزیری: نسل ما حلقه وصل تئاتر کلاسیک و نو تبریز بود
مهدی لزیری، پیشکسوت تئاتر تبریز با بیان اینکه نسل او حلقه اتصال تئاتر نو با تئاتر کلاسیک تبریز بوده است، می‌گوید مشکل نسل جدید تئاتر، کمبود مطالعه و دقت در آفرینش نقش است.
به گزارش ایران تئاتر، مهدی لزیزی، هنرمند پیشکسوت تبریز، از دوران دبستان و با تماشای نمایش «زندگی شاه عباس کبیر» با تئاتر آشنا شد.
او از همان دوران کار تئاتر را آغاز کرد و تاکنون در آثار بیشماری چون «تو قهرمان نیستی»، «تسلیم شدگان» و «توی گوش راستم زمزمه کن» به عناوین مختلفی چون بازیگر، کارگردان و طراح صحنه حضور داشته است.
از این هنرمند، در مراسم اختتامیه سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در سال 1398 به‌واسطه یک عمر فعالیت هنری تجلیل شد.
مهدی لزیری، این روزها به واسطه داوری آثار شانزدهمین جشنواره تئاتر کوتاه ارسباران، در شهر اهر به سر می‌برد که فرصتی دست داد و با او به گفت‌وگو نشستیم.
تجربی آموزش دیدم
این هنرمند درباره مواجهه‌اش در زندگی با صحنه تئاتر گفت: «از همان دوران کودکی همراه با دیگر دوستانم باتوجه به نوع آموزشی که در دبستان دیده بودیم، حضور در تمامی بخش‌های تئاتر ازجمله نویسندگی، بازیگری، طراحی صحنه و لباس تا کارگردانی را تجربه کردیم.»
او ادامه داد: «تئاتر مثل درختی است که نمی‌توانم بگویم تنه‌اش خوب است، شاخه‌هایش نه. یا گلش زیباست، میوه‌اش نه. همه عناصر تئاتر دست در دست هم ثمره خواهند داد و حضور در تمامی بخش‌های این صحنه را دوست دارم.»
این بازیگر و کارگردان پیشکسوت تئاتر آذربایجان شرقی، با اشاره به اینکه همنشین آخرین بازماندگان دوره اول تئاتر این استان بوده است، افزود: «نسل ما حلقه اتصال تئاتر نو و کلاسیک در استان بود. زنده‌یاد محمدعلی رشدی آخرین بازمانده از هنرمندانی بود که تئاتر را از شوروی فرا گرفته بود و در کلاس‌های پیشاهنگی ما را هدایت می‌کرد.»
لزیری توضیح داد: «آزموش تئاتر را تجربی آموختم و احساس می‌کنم این بهترین روش یادگیری تئاتر بود. خیاطی لباس‌ها، طراحی و ساخت صحنه و حتی افکت‌های صوتی که اکنون با کمک فناوری انجام می‌شود، همگی جزو مسئولیت‌های شیرینی بود که ما خودمان برعهده داشتیم.»
او درباره سود این گونه آموختن تئاتر گفت: «این شکل یادگیری ما را با همه زمینه‌های کار نمایش آشنا کرد. این روزها زمانی که به تماشای آثار روی صحنه می‌نشینم به آنچه در دوران پیشاهنگی آموختم، غبطه می‌خورم. هرچه ما در آن دوران فراگرفته بودیم، نسل جدید باوجود تحصیلات آکادمیک به تکرار آن با کمک فناوری‌های دیجیتال مشغول است.»
تئاتر را زندگی می‌کردیم
این هنرمند افزود: «درآن روزگار تامین درآمد و هزینه‌های‌مان از تئاتر نبود و این هنر را در کنار شغل‌مان زندگی می‌کردیم. به همین دلیل هم برای اجرای آثار نزدیک به یکسال زمان برای تمرین صرف می‌شد.»
لزیری با اشاره به خاطره‌ای از حضور مهدی فروغ، ریاست دانشکده هنرهای دراماتیک تهران برای تماشای نمایشی که در 16 سالگی بازی کرده بود، توضیح داد: «به یاد دارم، مهدی فروغ با همسرش که سولیست پیانو اپرای وین بود، برای تماشای نمایش ما به تبریز آمد. آن‌ها پس از پایان نمایش از تماشای کار و بازی‌ها شگفت‌زده بودند. من برای بازی در نقش شاهزاده این نمایش، 18 جلد کتاب مرتبط با نمایش، فرهنگ، تاریخ و جغرافیای اتریش را مطالعه کرده بودم تا با این شخصیت آشنا شوم. اما متاسفانه در حال حاضر جوانان، متنی به جز نمایشنامه‌ای که روی صحنه می‌برند، نمی‌خوانند.»
او گفت: «مشکل نسل جوان تئاتر کمبود مطالعه و دقت در نقش است. همه ساله چند صد نفر فارغ‌التحصیل در رشته هنرهای دراماتیک داریم که باید در تمام صحنه‌های بین‌المللی حرفی برای گفتن داشته باشیم، اما در عمل چنین اتفاقی نمی‌افتد. در حالی‌که ما برای درک نقش به عنوان بازیگر یا کارگردان نیاز به فهم نقش و موقعیت داریم چراکه در غیر این‌صورت نمی توانیم آن را به مخاطب بفهمانیم.»
کوچه‌های آشتی‌کنان را خراب کردیم
این بازیگر و کارگردان ادامه داد: «مخاطبان حال حاضر تئاتر در دوره سرعت و فضای مجازی زندگی می‌کنند. آن‌ها به دنبال رسیدن به بهترین محتوا در کوتاه‌ترین بازه زمانی هستند. اکنون سرعت، تعیین‌کننده روند زندگی آدم‌هاست.»
او افزود: «در گذشته ارتباطات بسیار قوی چشمی، کلامی و رو در رو بین مردم حاکم بود. کوچه‌های آشتی‌کنان ما تبدیل به خیابان‌های 24 متری تبدیل شده است و آدم‌ها یکدیگر را نمی‌شناسند. اکنون دوست با دوست بیگانه است. در واقع با این تفاسیر محیط پیرامون ما ایجاب می‌کند تا به سمت تئاترهایی با مدت زمان کوتاه برویم. کارهایی باسرعت، کوتاه و البته نتیجه‌بخش. برای همین وظیفه هنرمندان در حال حاضر بسیار دشوارتر از قبل شده است. کشف جوهر نقش و القا آن به مخاطب در زمان کوتاه از مهم‌ترین مسائل تئاتر است.»
داور بخش فضای باز شانزدهمین جشنواره سراسری تئاتر ارسباران توضیح داد: «در دانشگاه‌های ما آنچه اروپا، در قرن بیستم تجربه کرده و دور انداخته است، صیقل داده و به دانشجویان ارائه می‌دهند. درحالی‌که تئاتر باید با توجه به شرایط و لازمه زندگی از دل مردم بیرون بیاید و برای آن‌ها به نمایش گذاشته شود.»
به تئاتر محقر عادت کرده‌ایم
او افزود: «چند سالی است که ما به تئاتر محقر، سالن‌های کوچک، بدون نورپردازی و طراحی صحنه و لباس رو آورده‌ایم. بازیگر زانو به زانوی تماشاگر می‌نشیند و گاهی از میان جمعیت مخاطبان بیرون می‌آید. ما از سالن‌های با ظرفیت بالای مخاطب به فضاهای اجرایی رسیده‌ایم که نهایت ظرفیت آن‌ها بیست تا سی نفر است. این یعنی ما تئاتر را نسبت به گذشته محدود کرده‌ایم درحالی‌که باید خیلی فراتر از این پیش برویم.»
این بازیگر و مدرس تئاتر گفت: «زمانی که تبریز 150 هزارنفر جمعیت داشت، 18 سالن سینما و تئاتر داشتیم ولی اکنون که نزدیک به 3 میلیون جمعیت دارد، تنها 8 سالن در دسترس مخاطبان است. این یعنی ما به جای پیشرفت، پس‌رفت داشته‌ایم.»
لزیری با اشاره به اینکه تئاتر از مهم‌ترین عناصر فرهنگ یک جامعه است، توضیح داد: «ما باید به وسعت تئاترصحنه‌ای و خیابانی فکر کنیم. تئاترهای فضای باز و خیابانی مثل طبیب دوار هستند. ما در اجراهای خیابانی به مخاطب می‌گوییم حال که شما به سالن نمی‌آیید ما نزد شما آمده و برای‌تان اجرا می‌کنیم. پس باید خیلی وسیع، قوی و تخصصی‌تر کار کنیم.»
جشنواره ارسباران به زیرساخت‌های تئاتری نیاز دارد
داور بخش فضای باز جشنواره سراسری تئاتر کوتاه ارسباران در ادامه سخنانش با اشاره به برگزاری این رویداد هنری در شهرستان اهر گفت: «شانزده دوره برگزاری این جشنواره و حضور هنرمندان از استان‌های سراسر کشور نشان از علاقه هنرمندان و مخاطبان و همچنین عملکرد خوب آن دارد. همانطور که پیش از این نیز ذکر شد مخاطب حال حاضر دوست دارد در کوتاه‌ترین زمان ممکن بهترین محتوا را به تماشا بنشیند.»
او ادامه داد: «فضای این شهرستان بسیار تماشایی و زیباست. اما این رویداد هنری به تجهیز زیرساخت‌های نمایشی نیاز دارد. مدیران فرهنگی و هنری باید برای جذب گردشگر در طول سال برنامه‌ریزی کنند تا بتوان با این نگاه به سمت بهتر شدن روند برگزاری در بخش ملی و برداشتن گامی موثر برای بین‌المللی شدن اقدام کرد.»
مهدی لزیری در پایان سخنانش گفت: «چکیده و زحمت تلاش هنرمندان کشور در جشنواره سراسری تئاتر ارسباران به نمایش گذاشته می‌شود. این آثار با توجه به مدت زمان محدودی که دارد در فضای مجازی هم منتشر می‌شوند که امیدوارم مخاطبان بتوانند از تماشای آن لذت ببرند.»
