زبان بدن گویاتر از زبان کلامی است

یاسر خاسب امسال با نمایش «هدیه مرموز» میهمان دومین جشنواره تئاتر فجر استانی آذربایجان شرقی در شهر تبریز است.

به همین دلیل گفتگویی با وی ترتیب داده ایم که می خوانید:

لطفا اجازه دهید در ابتدا کمی بیشتر از شنیده و از زبان خودتان با شما و سبک کاریتان آشنا شویم:

- من متولد سال ۱۳۶۰ در میان کاله، جنوب شرق مازندران هستم و از حدود 10 سال گذشته تئارت را بصورت حرفه ای ادامه می دهم، اما تئاتر شغل ن نیست، من از تئاتر پول درنمی آوردم و این هنر را تنها بخاطر عشق به آن ادامه می دهم.

کسب ویژه ای که یاسر خاسب برای ارتباط با مخاطب انتخاب کرده چیست؟ چطور به این شیوه اجرا رسیدید؟

- من در خانواده ای کشاورز بزرگ شدم که هم اهل هنر نمایشی بودند و هم اهل ورزش های رزمی. پدربزرگم تعزیه کار می کرد و من از بچگی با ترکیب نمایش و موسیقی آشنا شدم. پدر و عمویم نیز به من ورزش رزمی یاد می دادند. هم چنین قرار گرفتن در معرض طبیعت و تماشای زندگی حیوانات در زندگی من بسیار نقش داشت. این سه مورد در حقیقت سه ضلع مثلث زندگی و کار من را تشکیل می دهند.

اما من انحصارا سبک به خصوصی ندارم و نمی توانم ادعا کنم که من مبدع این سبک هستم، چرا که قبل از من انسان های اولیه با زبان بدن با یکدیگر ارتباط برقرار می کردند و کاری که من انجام می دهم، ادامه همان نحوه ارتباط است. در دوران دانشجویی کارهایی با دیالوگ داشتم اما همواره تمایلم به این سمت بود.

مهم ترین آسیب تئاتر امروز از نظر شما چیست؟

- متأسفانه امروز دانشگاه های هنر برای همه مجوز ورود و تحصیل در این رشته را می دهند و هر کسی بخواهد به راحتی می تواند چند واحد درسی گذرانده و وارد حرفه تئاتر شود، من نمی توانم این شوخی را بپذیرم، تئاتر کار ماشینی نیست، یک عشق است و تنها افرادی که عاشق این حرفه اند و با ابزارهای بازیگری آشنا هستند، استحقاق حضور در این حرفه را دارند. متاسفانه تئاتر نشسته  ایران بیداد می کند در ایران تیم داری کار بسیار سختی است، مردم امروز از اجتماع و تیم شدن فراری اند و تا وقتی نتوانیم در کنار هم کاری مورد  قبول ارائه دهیم همچنان مشکل خواهیم داشت.

بازیگر باید جسم را در صحنه آزاد بگذارد اما تربیت دهد، این صحنه بسیار مقدس است، احترام دارد، حرمت والایی دارد.

رمز موفقیت تان در این سن را در چه می دانید؟

- در ابدا باید بگویم من اکنون 35 ساله هستم و نمی توان گفت، پله های ترقی را به یکباره طی کرده ام. من 35 سال است که پله های تئاتر را یک به یک بالا می روم اما هنوز فکر می کنم تازه اول راه هستم. بهترین معلمان من حیوانات هستند، موجوداتی که نه دروغ می گیند و نه تغییر ماهیت می دهند، هرچه هستند و هرچه در فطرتشان است همان را در مقابل دیگران انجام می دهند.

دوستان ناشنوا زیاد دارم و خیلی از انها سالهاست تصورمی کنند من هم شرایط آنها را دارم و این حس خوبی به من می دهد.

شاید شما جزو معدود افرادی باشید در ایران که بتواند حقیقت نقش بدن بازیگر را در هنر تئاتر بیان کنید:

- حرکات بدن برای بازیگر مثل نفس کشیدن است و باید مانند دم و بازدم همه چیز مرتب چیده شود. مطالعه، تغذیه، ورزش و بسیاری از موارد روزمره باید در یک چارچوب تعیین شده انجام شود که شاید محدودیت هایی را به وجود بیاورد. تئاتر و به خصوص نمایش بدنی، ترکیبی است از فیزیکال تئاتر، آکروبات، ژیمناستیک، هنرهای رزمی، پرفورمنس و هر هنر حرکتی، مفهومی، موسیقایی و نوری که قابلیت اجرا داشته باشد. ما در تئاتر بدنی، ارتباط کلامی با مخاطب نداریم و به همین دلیل باید به تک تک سلول های بدنمان مسلط باشیم تا بتوانیم مفاهیم به خوبی را به تماشاگر برسانیم. اما چون تئاتر در ایران پایه درستی ندارد، نمی توان از بازیگر تئاتر انتظار زیادی داشت.

از اجراهایتان در خارج از کشور بگویید و اینکه چقدر مورد استقبال مردم قرار می گرفت؟

- من همیشه تلاشم بر این بوده است که نمایش اجرا نکنم بلکه تئاتر را زندگی کنم و به همین دلیل نیز مثل موسیقی که به تمام زبانهای دنیا قابل درک است، مخاطبان آثارم در هر کجای دنیا که باشند از کارم استقبال می کنند. این مورد به خصوص در مورد تماشاگران خارجی کاملا مشخص است. من بارها در کشورهای مختلف دنیا اجرا داشته ام و هر بار بعد از اتمام نمایش مورد تشویق و ابراز احساسات آن ها واقع شده ام. خارجی ها با کسی تعارف ندارد و اگر احساس کنند، نمایش حالت دروغ و غیر واقعی دارد، همان لحظه می گویند.

شما در نمایش" هدیه مرموز" چه پیامی به مخاطب می دهید؟

- من هیچ گاه نخواستم پیام خاصی را به تماشاگر القا کنم، البته با حرکات بدن مسیر را برای آن ها مشخص می کنم، اما نتیجه گیری و برداشت هر فرد، بسته به دیدگاه خودش دارد. من این نمایش را بارها و بارها اجرا کرده ام و هر بار احساس می کنم، بهتر با مخاطب ارتباط برقرار کرده ام. البته باید بگویم اجرای 10 ساله تئاتر برای من درس بزرگی است تا از یاد نبرم، از کجا شروع کرده ام و اکنون کجا هستم و گذشته خودم را گم نکنم.

در صحنه آخر این نمایش من سه حس حالت را تجربه می کنم، پایی که به بند کشیده شده و تمام وجود معلق و برزخی مرا بین زمین وهوا حفظ می کند، تنی که مرده و لمس و بیجان آویزان است و دستی که در تن عروسکی جان دارد و در تکاپوست، من این ریسک و زندگی در حالت چندگانه را دوست دارم.

وقتی خودم را به زمین می کوبم با تمام وجود در آغوش مادرم فرو می روم و ایمان دارم مادر هیچگاه به فرزندش آسیب نمی زند.

*****

 یاسر خاسب در هر  سه حوزه نویسندگی، بازیگری و کارگردانی فعالیت دارد و تاکنون در فستیوال های بین المللی مختلف جوایز زیادی دریافت کرده است. پانتومیم های «تولد تا مرگ» و «قفس»، پانتومیم عروسکی «هدیه مرموز»، پرفورمنس «گِل»، پروژه مشترک پرفورمنس‎ (cloud) ‎با «دودا پایوا» هنرمند برزیلی در فستیوال بین المللی پرفورمنس ‏هلند، نمایش «تولد تا مرگ»،‏ پرفورمنس «عجیب ولی واقعی»، اجرای عمومی نمایش های‏ «گل»، «هدیه مرموز» و «زمین مادری» در تئاتر شهر سیاتل آمریکا (۲۰۰۹)‏، اجرای نمایش های تک نفره دانشگاهی و ورک شاپ پانتومیم هفته فرهنگی و هنری ایرانیان در بانکوک (۲۰۰۸) و طراحی و کارگردانی پرفورمنس «هفت» بخشی از فعالیت های هنری این هنرمند ایرانی است.

 خاسب تاکنون در بسیاری از فستیوال های بین المللی از جمله فستیوال «بهار ایرانی» در پاریس فرانسه (۲۰۰۸)،‏ فستیوال بین المللی پرفورمنس ایتالیا (۲۰۰۸)،‏ جشنواره بین المللی پرفورمنس «بوسکا کمدیا» در کراکوف لهستان (‏۲۰۰۸)،‏ فستیوال بین المللی «جاده ابریشم» آلمان (۲۰۰۹) و ‏‎فستیوال بین المللی تئاتر «لوراخ» آلمان (۲۰۰۹) ‏به نمایندگی از هنرمندان کشورش حضور یافته است.

 

گفتگو از: ناهید زمانی